Apeldoorn/Arnhem/Nijmegen/Enschede/Zwolle – Ook in 2021 was de invloed van corona op de samenleving groot. Geen dag ging voorbij of het onderwerp domineerde het nieuws. Er werd wederom een groot beroep gedaan op de samenleving en tegelijk op de wendbaarheid van de politie die, balancerend tussen verbinding en handhaving, zorgde voor rust en stabiliteit. Er waren fors meer demonstraties in Oost-Nederland die door de politie werden begeleid. Het bleef daarbij overwegend rustig op enkele incidenten na waar de politie moest ingrijpen. Ook werden politiemensen ingezet elders in het land. Werken en leven gebeurde grotendeels vanuit huis en online. Tegelijk zette de opmars van digitale criminaliteit fors door. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de pers keken regioburgemeester Hubert Bruls, hoofdofficier van justitie Marthyne Kunst en waarnemend politiechef Gert Veurink terug op 2021.
Flinke stijging van cybercrime
De dalende lijn van de traditionele criminaliteit zoals woninginbraken, diefstallen, overvallen of straatroof zette door, mede omdat er meer thuis werd geleefd, gewinkeld en gewerkt. Ten opzichte van 2020 is een lichte daling zichtbaar van digitale fraude zoals betaalverzoekfraude, (bank)phishing en bankhelpdeskfraude. Cybercrime (zoals ransomware en hacken) kende daarentegen een forse stijging van 73%.
Het cybercrime team van de politie Oost-Nederland is aanjager om digitale criminaliteit op verschillende fronten te bestrijden. Daders werden opgespoord en door het OM vervolgd. Maar dat alleen is niet voldoende om de opmars te stoppen. Daarom wordt er qua aanpak veel geïnvesteerd in het verstoren en voorkomen van digitale criminaliteit met onder andere preventiecampagnes.
Helaas doet niet iedereen die slachtoffer is geworden aangifte. Daarmee zijn de werkelijke cijfers hoger dan gepresenteerd. De politie benadrukt het belang om altijd aangifte te doen, om hiermee achterliggende patronen te ontdekken en (internationale) netwerken op te sporen.
Daling misdrijven en stabiel oplossingspercentage
In het algemeen daalde het aantal geregistreerde misdrijven in Oost-Nederland met 7% en bleef het oplossingspercentage met 30% stabiel. Ook zien we een daling van dodelijke verkeersslachtoffers met 10%. Tegelijk nam het aantal gewonden in het verkeer juist toe.
Bestrijden van ondermijning blijft prioriteit
De driehoek benadrukt het belang van het bestrijden van ondermijnende criminaliteit. Het afgelopen jaar heeft de politie weer flinke stappen gezet met een informatie gestuurde aanpak. Door netwerken, spelers en verkregen data in kaart te brengen, werden kansen vergroot om ze op te sporen of effectief te verstoren. Tegenover de georganiseerde en ondermijnende misdaad staat een georganiseerde overheid die met ambitie en vanuit een goede informatiepositie samen krachtig optrekt. In 2021 waren er ook in Oost-Nederland incidenten die te maken hadden met ondermijnende drugscriminaliteit en zwaar geweld.
Het aantal opgespoorde drugslabs nam af van 23 in 2020 naar 13 in 2021. Opvallend en tegelijk zorgelijk is dat het aantal dumplocaties min of meer gelijk bleef; van 40 in 2020 naar 36 in 2021. Dit beeld doet vermoeden dat criminelen nieuwe manieren hebben gevonden om drugslabs te verbergen en op andere manieren hun afval wegwerken.
Capaciteit politie komende jaren onder druk
Corona vroeg het afgelopen jaar veel van de inzet van de politie. Zo werden vele demonstraties, bijeenkomsten en voetbalwedstrijden begeleid die veelal in alle rust verliepen. Bij een aantal (dreigende) verstoringen van de openbare orde was de politie nadrukkelijk aanwezig om deze te voorkomen of de rust te herstellen. Bovendien zijn meerdere malen ME-eenheden uit Oost-Nederland gevraagd voor ondersteuning op andere plaatsen in het land. Het beroep op de politie, hun flexibiliteit en daarmee ook hun thuisfront was groot.
Ook binnen de eenheid Oost-Nederland is al langere tijd bekend dat de komende twee jaar de bezetting van de gebiedsgebonden politieteams (GGP) onder de afgesproken sterkte komt. Dit omdat er meer mensen met pensioen gaan dan kunnen worden opgeleid. Op een aantal plekken in de eenheid is dat nu al het geval. De problematiek is niet overal hetzelfde en verandert ook telkens. Dit is erg afhankelijk van de context en de samenstelling van een team. De politie doet er alles aan om de dienstverlening aan haar burgers zo goed mogelijk door te laten gaan, waarbij ook aandacht is voor de werkdruk van politiemensen. De kracht van de eenheid Oost-Nederland is de gewoonte om elkaar te helpen met maatregelen om het werk zo goed mogelijk te verdelen.
Vanuit preventief oogpunt blijft investeren in wijkteams een krachtige en effectieve manier om – samen met andere partners zoals gemeenten en jeugdwerk – persoonlijk in verbinding te zijn met bewoners in die wijken. Dit om zorgen die daar leven tijdig te signaleren en problemen voor te zijn. Hierdoor kan bijvoorbeeld voorkomen worden dat probleemjongeren uitgroeien tot criminelen. De politie is er voor iedereen en wil juist ook in deze moeilijke pandemie-tijd in verbinding blijven met de samenleving.
Snel gedagvaard
Het maatschappelijke ongenoegen over de coronamaatregelen vond ook zijn weerslag in de rechtszaal. Het Openbaar Ministerie (OM) Oost-Nederland heeft het afgelopen jaar in een aantal gevallen verdachten die betrokken waren bij ongeregeldheden snel gedagvaard. Dat heeft geleid tot meerdere snelrechtzittingen, waar verdachten met stevige strafeisen zijn geconfronteerd. Opvallend was de jonge leeftijd van sommige relschoppers en dit baart de driehoek zorgen.
De schaarse zittingscapaciteit bij de rechtbanken speelde het OM ook het afgelopen jaar nog steeds parten. Landelijk was afgesproken om eind 2021 de door corona ontstane voorraad aan strafzaken te hebben afgehandeld. In het arrondissement Overijssel is dat gelukt. In het arrondissement Gelderland zijn OM en de rechtbank bezig de voorraad weg te werken. Waar mogelijk heeft het OM zaken buiten de rechter afgedaan met een OM-strafbeschikking.
Stabiel en robuust fundament voor gehele strafrechtketen
De leden van de driehoek benadrukken tot slot het belang om te komen tot een stabiel en robuust fundament voor de gehele strafrechtketen, zodat de rechtstaat versterkt kan worden met nieuwe ambities. Investeringen dienen gelijke tred te houden met de maatschappelijke opgaves. Het is daarom goed dat er in het nieuwe coalitie akkoord aandacht is voor veiligheid in de volle breedte en voor de keten als geheel: van preventie tot repressie. Van de zorg voor verwarde personen en daklozen en het voorkomen dat jongeren de criminaliteit in gaan, tot de belangrijke versterking van de aanpak van digitale criminaliteit en ondermijning.
